Hılful Fudul - İlk İnsani Toplum Kuruluşu

Hılful Fudul veya Hilful Füdul(Arapça: حلف الفضول, Türkçesi: Erdemliler İttifakı), 580'li yıllarda Arap kabileleri arasında süregelen savaşlarsonucunda ortaya çıkan anarşi ortamında, can ve mal güvenliğinin sağlanması, zayıf ve güçsüzlerin korunması, zulmün önlenmesi gibi amaçlarla, toplumda sözü geçen, saygın ve iyi niyetli kişilerin önderliğinde kurulan veMuhammed'in de bir ara toplantılarına katıldığı barış cemiyeti.

Erdemliler İttifakı sadece tarihsel bir kurum değil, aynı zamanda, farklı dünya görüşlerine sahip olsalar da, temel ahlâkî ilkelerde anlaşan insanların zulmü engellemek için uzlaşmalarının bir toplumsal zorunluluk olduğunun ifadesi olarak değerlendirilmektedir.[1]

Antlaşma yemini şöyledir.

1- Mekke'de, ister oranın halkından olsun isterse dışarıdan gelen insanlardan olsun, bir kişinin zulme uğradığını gördükleri zaman onunla birlikte olacaklardı.

2- Mazlumun hakkı zalimden alınıncaya kadar zalimin karşısında olacaklardı. Başka bir ifadeyle mazluma hakkı iade edilinceye kadar mazlumla bir tek el gibi -yekvücut- olacaklardı.

3- Deniz, bir tek tüyü ıslatıncaya kadar, Sebir ve Hira dağları yerlerinde kaldığı müddetçe ve maişette (mali durumda) tam bir eşitlik sağlanana dek bu maddeler geçerli olacaktı...

Ahırlılı Tevfk (Bilge) Efendi (1873-11.8.1956)

1873 yılında Bozkır'ın Ahırlı köyünde (Şimdi kaza) doğdu. İlk tahsilini müteakip, Konya Müftüsü Yal-vaçlı Ömer Vehbi Efendi, Sivaslı Ali Kemali Efendi'den okuyarak icazet aldı. Usul-i fıkıh hocası da Tavaslı Osman Efendi'dir.

Tevfik Efendi, Bozkır İsyanı'nda arandığını duyunca, kaçmaya karar verir ve yaya olarak Muğla'nın Fethiye ilçesine amcasının yanına gider, orada bir süre kalır ve ondan Gazimir okur. Bundan amcasının da müderris olduğu anlaşılmaktadır.

Tahsilini tamamladıktan sonra, 14 yıl 6 ay 27 gün devlet hizmetinde bulundu. Bunun 6 yıl, 29 günü Bozkır müftülüğünde, diğer bölümü Bozkır Mahkemesi azalığında geçti.

Kendi el yazısı ile yazdığı hal tercümesinde, "Arapça, Farsça okur-yazar, tekellüm ederim." diye yazar. Zeki bir insandır. "Bir cüzü, yani yirmi sayfayı bir saatte ezberlerim" der. Tevfik Efendi'nin bundan sonraki hayatı talebe yetiştirmekle geçti. Talebelerinden hiçbir ücret almadı. Pek çok talebe yetiştirdi. Anadolu'da hiç kimsenin çözemediği fıkhî meseleleri çözmekle tanındı.

Bir gün zamanın Diyanet İşleri Başkanı Eyüp Sabri Hayırlıoğlu, Başkanlık Müşaviri ve Dini Eserleri İnceleme Kurulu azasından Hasan Fehmi Başoğlu ile birlikte Ahırlı'ya giderler ve "Hocam sizi Ankara'ya götürmek istiyoruz, maksadımız sizi Diyanet İşleri Başkanlığı'nda fetva makamına oturtmaktır. Sizin başka bir göreviniz olmayacak, sadece sorulan sorulara cevap vereceksiniz."demişler. Tevfik Efendi, teşekkür ederek, yaşlandığını ve talebelerini öksüz bırakamayacağını söyleyerek özür beyanında bulunur.

Talebelerine okuttuğu derslerin seviyesi yükseldikçe sevinir ve "Oturduğumuz yer ahır sekisi, çağırdığımız İstanbul türküsü" dermiş. Tevfik Efendi, talebelerine mutlaka Hanefi fıkhından Eşbah ve'n-nezair'i, aka-id kitaplarından da Tenkihü'l-Kelam fi akaidi-i Ehl-i İslâm'ı ve Hızır Bey'in Nuniye'sini okutur, Yine talebelerine Eşbah ve'n-nezair'i çok okumalarını tavsiye edermiş. Tevfik Efendi'nin okuttuğu talebelerinin hemen hemen hepsi ya vaiz veya müftülük imtihanlarını kazanarak bu görevlere gelmiştir.

Mustafa Çınar (Eski Beypazarı Müftüsü, merkez vaizi), Osman Güleç (Bozkır Vaizi), Abdül-kadir Taşan (Emekli Seydişehir Müftüsü), Ali Gü-zeldülger (Hadim Müftüsü), Seyit Mehmet Ahsen (Vaiz), Muhittin Candan (Emekli bozkır Müftüsü), Mustafa Sağlam (Vaiz), Mustafa Uysal (Yörük Hoca) talebelirinden bazılarıdır.

Büyük bir din adamı olan Tevfik Efendi, ayn-ı vahit (tekgöz) Tevfik Efendi unvanıyla anılmıştır. 11.08. 1956 tarihinde vefat etti, Ahırlı'da metfundur.

Oğlu Avukat Galip Bilge Konya'nın tanınmış avukatlarındandır.

Yıllarca aradığım halde bu büyük âlimimizle ilgili bilgi bulunamamıştır. Bu sebeple Konya Ansiklopedisi'ne de biyografisini koyamamıştık. Tevfik Efendi ile ilgili geniş bilgi veren Mustafa Çınar Hocaefendi'ye de müteşekkirim.

KAYNAKLAR

– Tevfik Efendi'nin telebelerinden Mustafa Çınar'dan alınan bilgi.