Bahçelerde yetiştirilen kültür çeşitleri ile doğada
kendiliğinden yetişen yabanileri sebze olarak yenilen mayhoş tatlı
Semizotu’nu veren, Semizotugiller’in örnek bitkisidir. Anayurdu
Hindistan olan semizotu, tüm dünya ile ülkemizde yaygın olarak
yetişmekte ve yetiştirilmektedir.
Semizotu, en çok 30 cm. kadar boylanabilen bir ya da çokyıllık otsu
bir bitkidir. Yuvarlağa yakın oval biçimli, yeşil renkli etli ve sulu
yaprakları vardır. Bu yapraklar ile yine etli ve sulu olan yaprak
sapları yenilir.
Bitkinin küçük çiçekleri genellikle sarı, bazen eflatun, pembe ya da
kırmızı renkli olur. Erselik özellikler taşıyan çiçeklerinin
döllenmesiyle olgunlaşan küçük kapsül durumundaki meyvelerinin içinde
çok sayıda siyah renkli minik tohum bulunur. Kültür çeşitlerinin
yaprakları daha irice ve yabanilerininki küçük olan semizotunun kıymalı
ve pirinçli yemeği yapılır. Ayrıca semizotu yapraklan, çiğ olarak öylece
ya da salatalara katılarak yenilir.
BESİN DEĞERLERİ
100 gr. taze semizotunun besin değerleri şunlardır: 32 kalori; 2 gr.
protein; 3,8 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,4 gr. yağ; 1,4 gr. lif: 4
mgr. fosfor; 40 mgr. kalsiyum; 0,2 mgr. demir; 80 mgr. sodyum; 45 mgr.
potasyum; 180 IU A vitamini; 0,04 mgr. B1 vitamini; 0,03 mgr. B2
vitamini; 0,03 mgr. B6 vitamini ve 8 mgr. C vitamini.
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda sayılan besin değerlerinin yanı sıra;
o Semizotu, içerdiği yüksek oranlı lifiyle peklik (kabızlık) çekenlere iyi gelir.
o Yaşlı, hasta ve diyet yapan kişiler için çok uygun bir sebzedir.
o Semizotunun içerdiği omega 3 doymamış yağlar, balıklarınkiyle
kıyaslanabilecek düzeydedir: Geleneksel olarak gut hastalığına, baş
ağrısı ve bedendeki diğer ağrılara iyi geldiğine inanılmaktadır.
Günümüzde yapılan bilimsel araştırmalar, semizotunun sağlığa yararlı bu
etkisinin varlığını doğrulamaktadır.
Sayılan bütün bu etkileri için semizotu, diyete katılıp bolca yenilmelidir.
BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ
Semizotu bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır. Bahçemizde derince kazılıp
tırmıkla düzeltilerek hazırlanan tavalara tohumları serpme yöntemiyle
biraz seyrekçe ekilir ya da 20 cm. aralıklı sıralara seyrekçe ekim
yapılır. Toprak, tohumlarının derine inmemesi için ekimden sonra hafifçe
karıştırılır. Ardından süzgeçli kovayla su verilir. Tohumlar 15 gün
içinde çimlenir ve bitki toprakta görülmeye başlar.
BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Semizotu, ılık iklim bitsidir. Soğuktan ve kırağıdan
korkar. Kışı ılık geçen bölgelerde, sonbahar ve ilkbahar arasında da
yetiştirilebilir.
Toprak isteği: Toprak bakımından fazla seçici olmayan semizotu
bitkisi, ağır karakterli ve fazla nemli topraklardan hoşlanmaz. Hafif
karakterli ve organik madde yönünden zengin kumlu ya da kumlu-tınlı
topraklarda bitkilerden en iyi sonuç alınır.
Toprak işleme: Semizotu bitkisinin tavasındaki yabani otlar, elle ya da hafif çapalamayla ayıklanmalıdır.
Sulama: Yaz mevsiminde, sıcak ve kurak havalarda, semizotunun düzenli olarak sulanması gerekir.
Gübreleme: İyi yanmış çiftlik gübresi ile kompost gübre, semizotu
için en uygun olanlardır. Ancak, bir miktar fenni kompoze gübre ile
bitkinin yaprak verimi düşükse şerbet verilerek desteklenmesi semizotuna
yararlı olur.
Hasat (Derim): Semizotu tohumları yerine ekildikten 60-70 gün kadar
sonra, bitkinin hasadı başlar. Batı ülkelerinde, bitkinin yaprak ve
sapları kesilip hasat edilmektedir. Bizde, yakın zamanlara kadar, bitki,
kökleriyle sökülüp hasat edilmekte ve piyasaya da öyle çıkarılmaktaydı.
Günümüzde yalnızca saplı yapraklarının kesilerek satışa çıkarıldığına
tanık olmaktayız.
Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Semizotu bitkisine dadanacak
zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma
ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele
sürdürülmelidir.