Türkiye pazarında da özellikle güvenlik firmalarının rağbet ettiği PMR el telsizi artık bir çok alanda da kendini göstermeye ve adından söz ettirmeye başladı. Basit kullanılabilirlikleri yanında gelişmiş bir çok özellikleri ile göz doldurmaları ve özellikle de herhangi bir ruhsat veya belge gerekmeden satın alınabilmeleri ana etken olarak öne çıkmaktadır.
Benzer nedenlerle oldukça şirin PMR telsizleri özellikle amatör telsizci olmayan arkadaşımızda merak uyandırmaktadır. Bu yazımızda PMR konusuna biraz olsun ışık tutmak istedim. Nedir, ne değildir? Hangi marka tercih edilmeli, özellikleri ne olmalı bu sorulara cevap arayacağız.
PMR nedir?
PMR 446 kelimesi bir kısaltma olarak “Private Mobil Radyo” kelimelerinin baş harflerini temsil etmektedir. Bir anlamda özel taşınabilir el telsizi de diyebiliriz. Genellikle PMR kelimesinin yanında kullanılan 446 sayısı ise bu el telsizlerinin belli ve sınırlı bir frekans aralığını (446.000 - 446.100 MHz.) kullandıkları içindir. Bu telsizler bulundukları ülkede izin verilmiş frekans ve güçlerde gönderme yapabilen, amatör telsizcilerin kullandığı el telsizlerle kıyaslandığında görece kısa mesafe erişimli ve sadece ses haberleşmesine yönelik olan alçak güçlü telsiz cihazlarıdır. Çok sayıda kullanıcı frekans bandını ortak kullanmaktadır. Görüşmelerin dar bir frekans aralığında bulunması ve 8 ana kanalın alt kanallara bölünmesiyle kullanıldığından bazen konuşmalar başka bir kanala da sarkması mümkündür.
Her ne kadar amatörler bu konuya uzak kalmış gibi görünse de özellikle çocuklar tarafından kullanılmaları durumunda, amatör telsizciliğe özenti ve eğitici olmaları açısından bana göre önemli olup, bir anlamda ilk basamak teşkil edebilirler.
PMR kullanmak için lisans gerekli midir?
Hayır, Türkiye’de PMR kullanmak için herhangi bir ruhsat gerekmemektedir. PMR’lar, birçok Avrupa ülkesinde serbest olarak kullanılmakta ve Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI 300 296) spesifikasyonlarına uygun olarak üretilmekte olup, ülkemizde "T.C. Telekomünikasyon Kurumu Onaylı"dır. Ancak, Avrupa dışında kullanılmakta olan (Amerika, Kanada, Yeni Zelanda, ve Güney Afrika) telsizler ülkemizde satışı yapılan PMR telsizlerle aynı gibi gözükse de, bunlar değişik frekans ve kanallarda çalışmakta olup, Türkiye'de satışı ve kullanımı kanunen yasaktır.
Türkiye’de kullanılmasına müsaade edilen bu maksatlı telsizlerin hepsi PMR sınıfındaki telsizlerdir ve çıkış gücü 500 mW olanların ithalatına yasal olarak müsaade edilmektedir. Bunlar T.C Telekomünikasyon Kurumu ’nun TGM-STK-001 yönetmeliğine uygun olarak UHF 446 MHz. frekans bandında çalışan modeller olarak sınırlandırılmışlardır. (Detaylı bilgi için bakınız KET Yönetmeliği)
PMR görüşme mesafesi ve bunu etkileyen faktörler nelerdir?
Bir telsizin görüşme mesafesi için çıkış gücü, anteni veya diğer özellikleri olarak sınırlamak mümkün değildir. Engeller, manyetik alanlar, ufki görüş açısı veya yüksekliği gibi bir çok etken bunda parametreleri değiştirmektedir. 500 mW'lık bir telsizin menzili ise coğrafi koşullara bağlı olarak en iyi 3-5 km.'dir. Şehir dışı düzlük yollarda 2-3 Km. mesafede diğer araçtaki arkadaşınız ile de konuşabilirsiniz. Şehir içersinde, bina, mesken ve engellerin yoğunluğuna göre mesafe 500-1.000 metre arasında mesafelerde değişlik göstermektedir.
Daha uzak mesafelerle iletişim için çatı/harici anten kullanabilir miyim?
Ülkemizde kullanımına izin verilen cihazlara ait antenler cihaz üzerinde orijinal anteni ile gelmektedir. Diğer yandan yönetmelikte de cihazın antenleri tümleşik olarak tanımlanarak belli bir standarda bağlanmıştır. O nedenle ek kablo veya harici anten ile uzatma, ilave gibi hususlar uygun değildir.
Kullanım alanları nelerdir?
ASELSAN'ın, Amerikan Cobra Firması’nın Türkiye tek yetkili dağıtıcısı olarak piyasaya sunduğu gelişmiş özelliklere sahip, hafif ve aynı zamanda küçük boyutlu PMR el telsizlerinin kullanım yerlerinden bazıları şunlardır.
* İnşaat Şantiyeleri
* Çeşitli bina içi kullanımlar
* Çeşitli fuar, konferans, müsabaka organizasyonları
* Siteler
* Okullar, kreşler
* Spor salonları, sahalar
* Oteller, tatil köyleri
* Otopark işletmeleri
* Süpermarket çalışanları
* Arama-Kurtarma Grupları
* Ambarlar
* Bilardo, bowling vb. oyun salonları
* Lokantalar
* Asansör firmaları
* Çeşitli fabrika içi kullanımlar
* Gece klüpleri, barlar
* Harita / Kadastro hizmetleri
* Doğa yürüyüşleri sırasında gruplar arası haberleşme
* Alışveriş merkezinde, spor karşılaşmalarında aile veya arkadaşlarınızla irtibat kurmak
* Bir binanın ayrı katları arasında iletişim sağlamak
* Başka bir arabada seyahat eden arkadaşlar ile irtibat kurmak
* Parka giden çocuğunuzla iletişim kurmak
* Yazlık veya bahçeli evlerde iletişim kurmak
* Her türlü hobisel faaliyet (Modelcilik, yürüyüş , balıkçılık, kamp, bisiklet-motosiklet, paraşüt, kayak)
Bu el telsizlerinin genel özellikleri nelerdir?
Öncelikle belirtmek isterim ki bu özelliklerin tümü her marka ve modelce standart değildir. Almadan önce kontrol etmeli ve satıcıya danışmalısınız. Ülkemizde de satışı yapılan PMR 446 tip el telsizlerinde belirgin özellikler şunlardır. Kullanım alanınıza en uygun özellikleri taşıyan model ve markayı tercih edebilirsiniz.
* Modülasyon tipleri : FM (F3E)
* Ortalama 200-250 Gr. ağırlık
* (12dB SINAD) : 0.158µV duyarlılık
* 38 (67.0-250.3Hz) CTCSS ton frekansı
* ±2.5kHz, ±5.6ppm frekans kararlılığı
* 12.5kHz/20 kHz/25 kHz kanal aralığı
* Titreşimli uyarı (vibration)
* Bebek telsizi olarak kullanım
* Aynı anda iki kanal takibi (dual RX)
* Dahili görüşme (Intercom)
* Kanal ve frekans tarama (scan channel / freq)
* Sesle iletime geçme (VOX), bir çok modelde WOX seviyesi seçilebilir şekildedir.
* Toz koruma ve suya dayanıklılık
* Otomatik güç tasarrufu (auto power safe)
* Otomatik kapanma (auto power off )
* Tuş kilidi (key lock)
* Harici kulaklık-mikrofon girişi (ear-mic)
* Çağrı uyarısı (call)
* Anlaşıldı doğrulama sinyali (roger beep tone)
* Tuşlama tonu
* CTCSS ve DSC özelliği
* Suya dayanıklılık (JIS Grade 4)
* FM radyo
PMR tercihimde hangi markayı tercih etmeliyim?
Bu konu tamamen sizin tercihinize kalmakla birlikte, kullanım alanınızda gerek duyduğunuz özellikleri tercih ettiğiniz markanın karşılayıp karşılamadığı ile orantılıdır. Ucuz veya pahalı ya da çok fonksiyonel bir PMR telsiz seçimi elbette doğru bir karar değildir. Satın almadan önce yaygın servis ağı, servis özellikleri gibi bilgilerin de araştırılması gerekir.
Batarya ve kullanım durumları nedir?
Muhtemelen bir cep telefonunuz vardır. Kullanım durumunuza göre nasıl şarj durumu değişiklik arz ediyorsa bunda da aynı benzerlik söz konusudur. Çok gönderme yapmanız, veya almada uzun süre açık tutmanız, vibrasyon, VOX, otomatik güç koruma özelliklerinin aktif olup olmaması kullanım sürenizi değiştirecektir. Modeller büyüklüklerine göre genellikle 2-4 pil arasında değişiklik arz etmektedir. Motorola MT950'de bu değer ortalama 24 saattir ( % 5 Gönderme / % 5 Alma / % 90 Bekleme). Her halükarda aktif bir kullanıcı olacak seniz en azından acil durumlarda kullanılmak üzere yanınızda yedek batarya/pil bulundurmaya özen gösterin.
Bakım gerekir mi, nasıl yapabilirim, nelere dikkat etmem gerekir?
Tüm kullandığınız diğer elektronik cihazlar gibi telsizler de nispeten narin cihazlardır. Etiketinde su geçirmez yazsa da uzun süreli kullanım kastedilmemektedir. O nedenle siz yine de telsizinizi ısı, ekranlarını doğrudan güneş ışınına karşı korumalısınız. Mümkünse bir taşıma veya bel klipsi kılıfı ile kullanmanız durumunda düşürme vb. gibi nedenlerle hasar görmesini en aza indirmiş olursunuz.
Temizlik ve bakımda ilk kural telsizinizin kapalı halde bulunması ve mümkün ise bataryasının çıkarılmış olmasıdır. PMR el telsizinizi temizlemek için asla alkol, sprey/sıvı deterjan veya bunlara benzer temizlik maddeleri ya da asit ihtiva eden maddeler kullanmayınız. Aksi kullanımlarda bu maddeler telsizinizin kasasına veya içine sızdığında elektronik devrelere zarar vermektedir. Bu tür uygulamalar da bir çok kez garanti kapsamı dışında tutulmaktadır. En uygun temizlik hafif nemli bir bez ile yüzey temizliğini yapmak ve akabinde kurulamaktır.
Yağmurlu havalarda veya bakım esnasında telsizinizin üzerinde bulunan çeşitli konnektör (mikrofon, harici anten, kulaklık, şarj vb) kapakçıklarının kapalı olmasına özen göstermeyi de unutmamalısınız.
Telsizlerin önemli parçalarından bir tanesinin antenleri olduğundan hareketle bu parçalara özen göstermelisiniz. Antenden tutarak taşımak, gereksiz zorlama ve bükmeler antene zarar verebildiği gibi alma ve gönderme hassasiyetinizde de önemli kayıplara neden olacaktır. Yine antenlerin yerinden çıkarılarak bilinçsizce yapılan veya uygun olmayan harici anten uygulamaları da konnektöre zarar verebileceği gibi çıkış katı devre elemanlarına da zarar vermeniz olasıdır. Bir çok kişi daha uzun antenin daha iyi kazanç sağlayacağını düşünse de aslında bu çok yanlış bir düşüncedir. Bu tür profesyonel firmalarca üretilen telsizlerin antenleri o cihazla en uygun şekilde çalışacak, en uygun gönderme ve alma kararlılığı sağlayacak şekilde belli bir matematiksel formüle göre dizayn edilmişlerdir.
Bir PMR el telsizi aldığınızda ve tabiri caizse kibar kullandığınızda cihazınız olmasa da bir süre sonra batarya veya pillerle sorun yaşayacağınız kaçınılmazdır. Bununla ilgili yapabileceğiniz birkaç püf noktasına da değinerek bu konuyu tamamlayalım.
Her zaman size verilen orijinal şarj aletini ve tavsiye edilen pil/bataryayı kullanmaya özen gösterin.
İlk aldığınızda heyecanınızı frenleyerek kullanım kılavuzunda yazılı ilk şarj sürelerine uyun (Muhtemelen bu süre 12-16 saat arasındadır). Daha kısa sürede dolu ikazı verse de fişten çıkarmayın veya çıkarıp yeniden takmayın. Daha sonraki kullanımlarda ise “doldu” ikazı aldığınızda daha fazla tutmayın ve mümkün olduğunca pil/bataryalarınızı tam bitirerek yeniden şarja takmaya özen gösterin. Zaten zaman içinde kullanım durumunuza göre kendinizi muhtemel şarj zamanına göre ayarlayabilirsiniz. Eğer varsa yedek pil ya da batarya bulundurmanız acil durumlar için sıhhatli olacaktır. Batarya veya pillerinizi kullanmamış olsanız bile haftada bir şarj etmeyi unutmayın.
- Aşırı soğuk ya da sıcakta bulundurmayın. Çok soğuk bir ortamdan oda ısısına geçtiğinizde veya aşırı soğuk ortamda her zaman aynı gücü alamayacağınızı unutmayın. Çok soğuk bir ortamdan oda ısısına geçtiğinizde bir süre bekleyin ve cihazınızı öyle çalıştırın.
- Bataryalarınızın veya pillerinizin evladiyelik olmadığını ve en iyi ihtimalle 1-2 yılda bir değiştirmeniz gerektiğini unutmayın.
- Hani yeni bir şey aldığımızda içinde ne var diye kurcalamaya pek meraklıyızdır ya, siz zahmet etmeyin diye ben bir PMR'ın içini gösteren bir resmi de her ihtimale karşı ekleyeyim dedim. Sizin de gördüğünüz üzere pek kurcalanacak bir tarafı yok. Cihazın kapağını açmanız da garanti kapsamını ihlal olabilir.
Mobil olarak bir araçta veya motosiklette kullanılabilir mi?
Evet kullanılabilir. Motosiklet gibi özel kullanımlar için çeşitli firmalar özel donanımlar geliştirmişlerdir. Bu sayede kaska monte edilerek rüzgar sesinden etkilenmeden veya ellerinizi kullanmadan da VOX özelliği ile gerek haberleşme ve gerekse dahili haberleşme yapmak mümkündür. Bu tür kullanımlarda mikrofon üzerindeki sünger doku nispeten de olsa rahatsız edici rüzgar sesini engellemektedir. Mobil uygulamalar için bir çok ek donanım biraz pahalı da olsa daha profesyonel yaklaşımlar sergilemektedir. Intercom gibi kablolu dahili grüşmelerde kablo karmaşıklığının önüne geçilmesi için kablosuz sistemler (Bluetooth özellikli) mevcuttur.
Bilgisayar, GPS veya paket radyo ve diğer birimler ile uygulama geliştirilebilir mi?
Bilgisayarınızın ses kartı kullanılarak PMR ile bir takım uygulamalar geliştirilebilir. Örneğin PMR el telsizleri ile paket radyo çalıştırılabilir ya da e-QSO software vers. 3.0 gibi yazılımlarla ve yine ses kartı veya küçük arabirimler ile PMR el telsizleri bilgisayar İnternet bağlantısını kullanarak dünyadaki diğer PMR telsizler ile görüştürebilirsiniz. Bu tür E-QSO (görüşme) çalışmaları ile ilgili http://www.446user.co.uk veya http://pmr-radio.dc4fs.de adresini ziyaret edebilirsiniz. Ancak hemen belirteyim, ülkemizde henüz bu tür “Link Sistemi” kurarak çalıştırmak ya da data haberleşmesinde mümkün değildir.
Bunların yanında ses ve mikrofon girişleri kullanılarak çeşitli çevre birimleri (müzik çalarlar, walkman, discman vb.) gibi bağlanması veya gerekli alt yapı/tekrarlayıcılar mümkün olduğunda GPS uygulamaları da geliştirmek mümkündür. PMR kullanarak araba alarmı yapanlar bile mevcuttur. :)
Müzik yayını yapılabilir mi? Ya da cep telefonu , MP3 çalar gibi çevre aygıtları bağlanabilir mi?
Etik olarak bir telsizden müzik yayını yapılması uygun değildir. Amatör telsizcilikte bu konu yasaklanmakla birlikte PMR da böyle bir yasaklama bulunmamaktadır. Ancak bir yasağın bulunmaması onun genel ahlak ve etik kurallarınca yapılmaması anlamına da gelmemektedir. Gerek müzik yayını yapmakla veya gereksiz kanal frekansını uzun süre işgal belki de acil bir haberleşme ihtiyacı olan başkalarının da haberleşmesini engellemiş olabilirsiniz. Haberleşme bir ihtiyaç olduğuna göre herkesin buna özen ve saygı göstermesi gereklidir.
Telsizin yaydığı radyasyon zararlı mıdır?
Radyasyon kelimesi bile başlı başına ürkütücüdür. Bunun altında yatan sebeplerden birisi de şüphesiz neredeyse bu kelime ile özdeşleşmiş bazı hastalıklardır. Evinizdeki bir lambanın, TV ya da bilgisayar monitörünün ya da iş yerinizdeki bir fotokopi makinesinin bile belli oranlarda radyasyon yaydığı düşünülürse PMR telsizlerde böyle bir şey söz konusu değildir demek pek de akla mantığa uygun düşmeyecektir. Radyasyon konusuna değinildiğinde çeşitli kuramlar ve etki mesafeleri öne sürülmektedir. Bu açıdan baktığınızda sanırız cep telefonları ilk sıralara girmektedir, çünkü doğrudan baş bölgesine dayalı olarak kullanılmaktadır. Oysa bir el telsizi ona göre nispeten belli bir uzaklıkta ve kısa aralıklarla kullanılmaktadır. Bir cep telefonunun 2 Watt’lık çıkışı ile bir amatör el telsizinin 5 Watt veya bir PMR’ın 0,5 Watt gibi çıkışları elbette aynı değildir ancak burada bu konuya daha fazla dalarak kafanızı karıştırmak istemem.
Radyasyonun şekli tipi ne olursa olsun adı tektir. Zaten evlerinizde kullandığımız bir çok cihaz yanında cep telefonları ve telsiz telefonlar yeterince bunu sağlarken en iyisi ;
http://www.biltek.tubitak.gov.tr/sandik/gsm.pdf
http://www.tk.gov.tr/Yayin/telsiz_gsm/telsiz-gsm.pdf
adreslerindeki bilgileri okuyarak genel olarak bilgilenmenizi öneririm. Bu dokümanlarla sadece telsiz uygulamaları değil, GSM konularında da bilgi sahibi olarak konuya daha duyarlı yaklaşmanız mümkündür.
Yarım Watt’lık PMR’ın anteninden yayılan belli miktarda ve görece düşük radyasyon için elbette bu şirin şeyleri kullanmaktan vazgeçecek değiliz. Ancak radyasyon da sonuçta bir vitamin değildir, bilinçli kullanıcı olmak hem sizi hem de çevrenizi koruyucudur.
Modellerleri incelemek için aşağıdaki linkleri ziyaret edebilirsiniz.
ASELSAN Motorola MT 550-2 (Türkçe)
http://www.aselsan.com.tr/urun.asp?urun_id=129
ASELSAN Motorola MT 750 (Türkçe)
http://www.aselsan.com.tr/urun.asp?urun_id=138
ASELSAN Motorola MT 950 (Türkçe)
http://www.aselsan.com.tr/urun.asp?urun_id=139
ICOM IC-4088 SR (Türkçe)
http://www.telsan.com/documents/tr/PMR4088.pdf
Motorola T5022 Talkabout™ (Türkçe)
http://www.ecs.com.tr/new_page_3.htm
Kenwood TK 3201, Midland MIDLAND G7, HYT TC 446, (Türkçe)
http://www.teknoben.com/pmr.php
VERTEX VX-146
http://www.teknodijital.com/asp/show_stock.asp?product=VX-146
PMR fiyatları ne durumdadır?
Marka ve modele göre fiyat aralığı 150 ile 300 YTL. arasında değişmektedir. Burada fiyat kadar dikkat etmeniz gereken bir önemli husus daha vardır ki o da verilen fiyata kaç telsiz satın alınacağıdır. Örneğin; MOTOROLA firmasının Cobra MT-550 modelinin iki el telsizi birlikte 140 YTL’ye satılırken, bir ICOM IC-4088SR PMR modeli tek olarak 250 YTL’ye satılmaktadır.
** PMR ile ilgili soru ve sorunlarınızı aşağıdaki yorum bölümünden iletebilirseniz elimden geldiğince cevaplamaya çalışırım. Bir başka konuda daha görüşmek üzere kalın sağlıcakla. 73, TB2NMR.
