Sandal Ağacı

Diğer İsimleri : Kalanga, Santalum album, Santalwood, Santal de Mysore

Botanik Bilgi : Sandalgiller familyasından; küçük boylu bir ağaçtır. Yaprak dökmez. Yaprakları karşılıklıdır. Çiçekleri sarımtırak kırmızıdır. Meyveleri kiraz büyüklüğünde olup, siyah renklidir. Odunu (Lignum santali); sarımtırak renktedir ve kokuludur. Bu odundan; uçucu bir yağ olan (Oleum santal/Santal esansı) çıkarılır. Hekimlikte kullanılır.

Yetiştirildiği Yerler : Hindistan ve Malakka’nın dağlık bölgelerinde yetişir.

Faydaları

İdrar yollarındaki mikropları giderir.

Salep

Diğer İsimleri : Sahlep, Çayırotu, Çamçiçeği, Orchis

Botanik Bilgi : Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde 2 tane yumru vardır. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir. Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzda birçok çeşidi vardır.
Adi salep (Orchis maculata) ormanlarda ve nemli çayırlarda yetişir. Anadolu salepotu (Orchis anatoiica) kırmızı veya mor çiçeklidir. Gıda olarak kullanıldığı gibi ev ilaçlarında da kullanılır.

Yetiştirildiği Yerler : Türkiye olup özelikle batı Akdeniz, Eğe, Marmara ve batı Karadeniz bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilir.

Toplanması-Saklanması : Toprak kazılarak kökünün yumruları alınır.

Bilinen Bileşimi : Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır.

Faydaları

Göğsü yumuşatır, öksürük ve bronşitte faydalıdır.

Kabızlığı giderir. Basur memelerinde faydalıdır.

Zihni çalışma gücünü artırır. Kalbi kuvvetlendirir.

Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.

Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.

Vücudun ısınmasını sağlar.

Cinsel gücü artırır.

Kullanım Şekli : Öğütülmüş kök yumrulardan 1 çay kaşığı az su ile bulamaç hale getirilip üzerine 300 gr. su konarak karıştırılıp 15 dakika kaynatılır. Bal ile tatlandırılarak üzerine zencefil ekilerek sıcak sıcak içilir. Aynı tarif süt ile de yapılabir. Günde 4 defa yemeklerden evvel birer kahve fincanı içilir.

Soya Fasülyesi

Diğer İsimleri : Soja hispida

Botanik Bilgi : Baklagiller familyasından; 1-1,5 metre boyunda, bir yıllık otsu bir tarım bitkisidir. Bitkinin yaprakları üç yaprakcıklı, yaprakcıklar oval şekilli ve sivri uçludur. Çiçekler sarımsı veya menekşe renklidir. Meyveleri biraz kıvrık, tüylü ve 2-5 tohumludur. Tohumlar küre şeklinde, beyaz renkli olup, bir yanında siyah bir leke vardır. Besleme gücü yüksek bir gıdadır.

Çin’de beş bin seneden beri soya, gerek gıdâ maddesi olarak gerekse, çeşitli ürünlerin eldesinde kullanılmaktadır. Günümüzde de başta Amerika olmak üzere çeşitli ülkelerde tüketilmektedir. Kısmen soya unundan yapılmış ekmekle, soya yağından yapılmış tereyağı birçok sofrada kabul görmektedir.

Yetiştirildiği Yerler :Çin ve Japonya’da geniş ölçüde zirâati yapılır.

Kullanıldığı Yerler : Soya fasulyesi özellikle yiyecek maddelerinde bunun yanında boya yapımında kullanılmaktadır. Soya fasulyesinin kullanıldığı yerler :  süt, yoğurt, peynir, dondurma, dondurma külahı, pasta, hayvan yemi, yeşil gübre, ilâç, boya, kâğit, kemiksiz et, kahve, salça, sabun, plastik maddeler, lastik, alkol, yağ, margarin, soya unu, ekmek, makarna, tarhana, leblebi, çocuk maması vb.dir.

Bilinen Bileşimi : Soya Fasulyesi, B1 ve B2 vitaminleriyle E ve K vitaminlerini ihtivâ eder. Niacin  maddesince, mâdenî tuzlar,  kalsiyum bakımından zengindir. Buna ilâveten bol miktarda fosfor, demir, bakır, manganez, potasyum ve sodyum ihtivâ eder. Soya fasulyesi, vücûdumuzun muhtaç olduğu protein bakımından da en zengin ve mükemmel bir gıdâ maddesidir.

Faydaları

Kolesterol seviyesinin düşürür.

Menopoz semptomlarının azalmasını sağlar.

Kansere yakalanma riskini en aza indirir.

Kalp krizi ve osteoporoz gibi birçok kronik rahatsızlığa ilişkin riskin azalmasını sağalar .

Yüksek kaliteli protein sağlayarak kilonun kontrol edilmesine yardımcı olur.

Vücudun gelişmesini sağlar.

Şeker hastaları için faydalıdır.

Sinirlerin ve adalelerin güçlenmesini sağlar.

 Zihin yorgunluğunda faydalıdır.

 Nekahat devresinin kısalmasını sağlar.

Solucan Otu

Diğer İsimleri : Tanacetum vulgare, Tansy

Botanik Bilgi : Bileşikgiller familyasındandır.40-140 cm boyunda çok yıllık, dikine yükselen, köşeli gövdeli bir bitkidir. Solucanotunun üst kısımları çatallaşır ve gövdesi yeşilimsi esmer renklidir. Yaprakları anayaprağa dizilmiş yanyapraklardan meydana gelir. Yanyaprakları yumurta şeklinde kenarları dişli, koyu yeşil renkli, altyaprakları  büyük, üst yaprakları  küçüktür. Hoş kokulu ve tadı acı, hardal sarısı çiçekleri yaz başından sonbaharın başına kadar sık salkımlar oluşturarak açar. Bu çiçeklerin olgunlaşmasıyla yeşilimsi beyaz renkli dikdörtgen biçimli minik tohumları meydana gelir.

Yetiştirildiği Yerler : Kuzey Yarıküre’nin ılıman iklim kuşağında yaygın olup ülkemizde yabani olarak yetişen bir bitkidir ve Türkiyenin hemen her bölgesinde görmek mümkündür.

Toplanması-Saklanması : Temmuzdan Ekime kadar solucanotu toplanarak havadar bir yerde kurutulur.

Bilinen Bileşimi : Solucanotunun topraküstü kesimleri uçucu yağ, acı glikozitler, laktonlar, flavonitler ve tanen içerir. Yaprakları potasyum yönünden zengindir.

Faydaları

Sindirim sistemini uyarır, iştah açar. Hazımsızlığı en aza indirger.

Kadınlarda aybaşı dönemini kolaylaştırır.

Bedeni güçlendirici toniktir.

Kullanım Şekli : Yarım kahve kaşığı solucanotu demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynarsu ilave edilerek 5-10dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

UYARI : Zehirli olaması nedeniyle tarife uyularak çayı içilmeli ve 4 haftadan fazla kulanılmamalıdır.

               Gebelikte soluncanotu alınmamalıdır.

Sakız Ağacı

Diğer İsimleri : Maştaki, Mesleki, Pistacia lentiscus, Mastic tree, Lentisque

Botanik Bilgi : Antepfıstığıgiller familyasından;  4 metre kadar boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, Kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir. Meyvesi ufak, yuvarlak ve sivri uçludur. Başlangıçta kırmızı renkli iken sonradan siyaha dönüşür.

Yetiştirildiği Yerler : Akdeniz kıyılarında yetişir.

Toplanması-Saklanması : Bu bitkinin gövdesi çizilerek elde edilen sakızı kullanılır. Dal ve gövdesinden “Sakız, Mastho” elde edilir. Damla sakızı; iri taneler halinde ve duru parlak renkli iyi cins bir sakızdır.

Kullanıldığı Yerler : Damla sakızı elde edilir. Bu damla sakızı da hem çiğnemek için hem de mutfaklarımızda damla sakızlı muhallebi yapımında kullanılır.

Faydaları

Midenin düzenli çalışmasını sağlar.                                                 

Tükürük ifrazatını artırır.

Çene kaslarını güçlendirir.

Nefesin ferah olmasını sağlar.Ağız kokusunu giderir.

Dişetlerini temizler.

Kullanım Şekli : Bu sakızdan bir miktar alınarak dövülüp bala katılıp yenilir. Sakız olarak da çiğnenir.

Sinirli Ot

Diğer İsimleri :Yara otu , Çıban otu, Pişik otu, Ayak otu, Plantago lanceolata

Botanik Bilgi : Sivri Sinirli ot 10-50cm boyunda çok yıllık, kökleri saçak şeklinde ve dikine yükselen bir bitkidir. Yapraklar mızrak şeklinde, kenarları bütün, ucu sivri, hafif tüylü, baştan uca doğru 5-9adet ana damardan oluşur, koyu yeşil renkli yapraklardır. Çiçekleri  bir sap üzerinde bir silindir veya küre şeklinde çiçek demeti bulunur.  Meyveleri 3-4mm büyüklüğünde yumurta şeklinde içinde iki adet tohumları bulunur ve tohumları uzunca ve de siyahımsı renktedir.Büyük Sinirli otun farkı yapraklarının geniş olmasıdır, takriben 8-12cm uzunluğunda,5-9cm eninde yumurta şeklinde kenarları hafif dalgalıdır. Yetiştirildiği Yerler : Hemen her yerde yetişen sinirli ot, tohumları ile çoğalır.Toplanması-Saklanması : Sinirli otun yaprakları, özellikle taze yaprakları ezilmeden Mayıs’tan Ekim’e kadar toplanır, havalı, kuru yerlerde kurutulur. Nemlenmeyecek bir yerde kurutulur.Bilinen Bileşimi : Acı maddeler, demir, fosforik asid, aucibin, kireç, klorofil, kükürt, labenzim, saponin, sümüksü madde, şeker, tanen, A ve C vitaminleri.

Faydaları

Nefes yolları rahatsızlıklarında fayda sağlar.

Öksürük, tahrişli öksürük, bronşit, nefes darlığında  kullanılır.

Ciğerden gelen kanı keser.

Göğüs ağrısına karşı kullanılır.

Kullanım Şekli - Çay : Bitkiden 1 çorba kaşığı yaprak 0,5 litre kaynar su ile haşlanarak 10-15 dakika demlendirilir ve süzülerek içilir.

Sivrisinek, Arı ve benzeri böceklerin sokmasına karşı etkilidir.

Ayak parmakları arasındaki pişiklere iyi gelir.

Parmak arasındaki iltihaplı dolamaya karşı kullanılır.

Kullanım Şekli : Sinirli ot yaprağı ezilerek sorunlu yere bağlanılır. Ya da özsuyu çıkartılarak sürülebilir.

Safran

Diğer İsimleri : Zaferan, Crocus sativus, Saffron

Botanik Bilgi : Süzengiller familyasından; yurdumuzda da yetiştirilen, 10-15 santimetre boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Etli, yuvarlak, kaidesi yassı, 4 santimetre kadar çapında, üstü esmer renkli ve zarımsı pullarla kaplı, alt tarafında da kök parçaları bulunan bir soğanı vardır. Yaprakları uzun ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri mor renklidir. Sonbahar mevsiminde yapraklardan önce açar. Meyvesi kapsül şeklindedir ve Sonbahar aylarında meydana gelir. Tepeciklerinden elde edilen toz (safran); renk, tat ve koku verici olarak kullanılır.

Yetiştirildiği Yerler : İspanyol, İran, Keşmir, Fransız, Italyan ve Türk safranı diye bilinen bir düzine safran çeşidi vardır.

Toplanması-Saklanması : Sonbaharda çiçek açar ve sonbaharda çiçekleri veya çiçek püskülleri toplanarak kurutularak kaldırılır. Bitkinin sadece çiçek püskülü işe yarar, diğer kısımları atılır.Bu yüzden oldukça pahalı bir şifalı bitkidir.

Bilinen Bileşimi : Terkibinde; şekerler, organik asitler, krosin ve uçucu yağ vardır.

Faydaları

Sinir zafiyetini giderir, sinirleri uyarır.

Vücuda kuvvet verir. İştah açar.

Aybaşı gecikmelerinde faydalıdır.

Öksürük, bronşit ve astımda faydalıdır.

Rahim hareketlerini artırır.UYARI : Fazla miktarda kullanılmamalıdır. Hamilelerin de kesinlikle kullanmaması gerekir.

Sinameki

Diğer İsimleri : Sina mekki, Cassia türleri

Botanik Bilgi : Baklagiller familyasındandır. 100-150 cm’ye kadar boylanabilen, çalı görünüşünde ağaççıktır. Ama, 7-10 m’ye kadar yükselen ağaç türleri de vardır. Sinameki türleri bileşik yapraklı, çoğunlukla sarı çiçekli, baklaya benzeyen yassı, odunumsu ve sert meyveli bitkilerdir. Bu meyvelerinin içinde, rengi kırmızımsı tatlı tohumları bulunur. Burada konumuzu en çok ilgilendiren sinameki türleri Afrika’da çeşitli bölgelerde yetişen iskenderiye sinamekisi ya da Sivri yapraklı sinameki (C. acutifolia) ile daha çok Hindistan’da yetiştirilmesine karşın Arabistan sinamekisi veya Dar yapraklı sinameki (C. angustifolia) diye adlandırılan türleridir.Dünyanın sıcak bölgelerinde ve çok çeşitli yerlerde 400′ü aşkın sinameki türü yetişmektedir.

Yetiştirildiği Yerler : Ülkemizde de Güney Ege ve Akdeniz bölgelerinde bazı sinameki türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Toplanması-Saklanması : Mart’tan Ekim’e kadar yapraklarını toplayıp kurutmak mümkündür. Kuruturken gölgede kurutulmalı ve ısının 20-50C˚ arası olmasına dikkat edilmesi gerekir

Bilinen Bileşimi : Sinameki türlerinin yaprak ve tohumlarında reçine, flavon türevleri ile etkili madde olarak serbest ya da glikozit durumunda antrasen türevleri bulunur.

Faydaları

Kabızlığa karşı müshil olarak kullanılır

Basur, fistül, anal ve bağırsak ameliyatından sonra içilirse kolay dışkı yapımını sağlar

Kullanım Şekli : Sinameki yapraklarından veya meyvelerinden iki kahve kaşığı demliğe konur ve üzerine 250-300ml kaynar su ilave edilir, 5-10dk demlenmeye bırakıldıktan sonra içilir

Sabunotu

Diğer İsimleri : Çövenotu, Kargasabunu, Köpürgen, Saponaria officinalis

Botanik Bilgi : Karanfilgiller familyasındandır. Sabunotu 30-80 cm boyunda çok yıllık bir bitkidir. Kökleri yeraltında yatay olarak çevresine yayılır.  Gövdesi tabanda mor-kırmızı, üst tarafta açık yeşil renkli, silindirik kesitli ve serttir. Yaprakları karşılıklı mızrak şeklinde, kenarları bütün, hafif dalgalı, koyu yeşil renklidir. Çiçekleri gövdenin tepesinde topluca bir arada, pembe renklidir. Yaz sonlarında açan pembe ya da beyaz çiçekleri tatlı meyve kokuludur. Yetiştirildiği Yerler : Anayurdu bilinmemekte, ancak Avrupa ve Asya’da yaygın olarak yetişmektedir. Ülkemizde nemli yerlerde, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde sıkça görülmektedir. Toplanması-Saklanması : Kökleri Eylül ve Ekim aylarında söküldükten sonra yıkanır, kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.

Bilinen Bileşimi :Köklerinde saponin adlı madde ile ayrıca zamk, reçine, uçucu ve sabit yağlar bulunur, içerdiği saponin nedeniyle bitkinin kök ve diğer kesimleri suyla çalkalandığında sabun gibi köpürür.

Faydaları

İdrar söktürücüdür.

Bronşit ve kuru öksürükte balgam söktürücüdür.

Terleticidir.

Kullanım Şekli : İki tatlı kaşığı sabunkökü demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynarsu ilaveedilerek 5-10 dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

UYARI : Aşırı dozajda sabunotkökü çayı mide ve bağırsaklarda tahrişe neden olur. Normal dozajda herhangi bir yantesiri yoktur.

Şifalı Bitkiler : R

Şifalı bitkiler sağlığımız için doğanın bize lütfettiği sonsuz şifa kaynağıdır. Bu şifa kaynağından yararlanırken dikkat etmemiz gereken bazı kurallarda mevcuttur. Bir yandan şifa verirken yanlış kullanımlarla sakıncalı durumlara yol açabilir. Bu yüzden sitemizdeki bilgiler sadece bilgi amaçlıdır. Oluşabilecek sağlık sorunlarında sitemiz sorumlu tutulamaz.

Şuan Şifalı Bitkiler Kategorisinin 'R' Harfi ile başlayan bölümündesiniz.

RATANYA

RAVENT

REZENE

ROKA

Roka

Diğer İsimleri : Eruca sative, Garden rocket, Roquette

Botanik Bilgi : Turpgiller familyasından; sapı tüylü, 40 santimetre kadar boyunda bir bitkidir. Çiçekleri sapın ucundadır. Rengi beyaza çalar, üzeri mor damarlıdır. Çok kokuludur. Yaprakları almaşık dizilişlidir.

Faydaları

Karaciğer ve dalak hastalıklarında faydalıdır.

Karında biriken suyu boşaltır. İdrar söktürür.

Karaciğer ağrısını dindirir, iştah açar, hazmı kolaylaştırır.

Kanın temizlenmesine yardımcı olur.

Sıtma ateşini düşürür.

Mafsal iltihaplarını giderir.

Safrayı artırır. Sarılığı keser.

Cinsel gücü artırır.

Rezene

Diğer İsimleri : Raziyaneç, Raziyane, Tatlı anason, Foeniculum vulgare, Fennel, Fenouil vulgaire

Botanik Bilgi : Maydanozgiller familyasımdan,genellikle iki yıllık bir bitkidir. Gövde dikine yükselir, oldukça sık çatallaşır, bitki 1- 2 m boyunda olabilir. Yaprakları; ince ipliğimsi, ortadaki yapraklarla üsteki yaprakları sapsız olup oturmuş vaziyettedir. Çiçekleri altın sarısı renkte oldukça küçük, şemsiye demetini oluşturur. Meyveleri iki eşit parçadan oluşur ve bazen bitişik bazen tek olur. Kökleri iğ şeklinde olup aroma kokulu ve takriben parmak kalınlığında uzunca ve yan kökleri vardır.

Yetiştirildiği Yerler :Türkiye’nin Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde yabani olarak yetişen bitki, Türkiye’nin hemen her yöresinde yetiştirmek mümkündür. Türkiye’de yetişen Tatlı Rezene de ayrıca dünyanın en kaliteli türlerinden biridir.

Toplanması-Saklanması : Bütün bu amaçlarla bitkinin ikinci yılının sonbaharında olgunlaşıp yarılan tohumları toplanıp kabukları tarakla temizlenerek gölgede hafifçe kurutulur. çay hazırlanacağı zaman bu tohumlar biraz ezilir

Bilinen Bileşimi : Bitkinin tohumları yapışkan bitki sıvısı, şeker, nişasta, tanen, sabit ve uçucu yağlar içerir. Uçucu yağları tohuma anason kokusu verir ve bazı ülkelerde tohumu, anason yerine salata ve yemeklere çeşni katmak üzere az miktarda kullanılır.

Faydaları

İştah açıcıdır.

Mide ve bağırsak hastalıklarında rahatlatıcıdır.

Sindirime yardımcı olur.

Mide ve bağırsak gazlarını söktürür.

Emziren annelerde, sütü artırıcıdır.

Bronşitte ve öksürük nöbetlerinde rahatlatıcı etkisi vardır.

Kullanım Şekli : 1 tatlı kaşığı tohumun üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 10 dakika süreyle bu tohumlar demlendirilir. Yukarıda sayılan durumlar için bu çaydan günde üç kez birer bardak içilir.

UYARI : Fazla doz kullanılmamalıdır.