Kara Hindiba

Diğer İsimleri : Arslandişi, Radika, Yabani acşmarul, Gelingöbeği, Keklikotu,Taraxacum officinalis, Compositae

Botanik Bilgi : Bileşikgiller familyasındandır.Gövdesiz bir bitkidir. Yaprakları rozet şeklinde direkt kökten çıkarak çevresine yayılır. Yapraklarının kenarı irili, ufaklı, dişli veya odun testeresinin ağzı şeklindedir. Yaprak uçları mızrak veya mala şeklinde, üst yüzeyi koyu yeşil, alt yüzeyi açık yeşil ve ortada ana bir damar mevcuttur. Çiçekleri takriben 10-40cm uzunluğunda, içinde sarımsı beyaz süt kıvamında bir sıvı bulunur ve tepesinde 100-200adet dil şeklindeki sarı taç yapraklardan meydana gelen bir çiçek bulunur. Çiçekleri olgunlaştıktan sonra dökülerek dağılmaz aksine büzülerek toplanır ve kupa yaprakları tarafından iyice sarılarak koni şeklini alır. Koni içinde olgunlaşan tohumlar kupa yapraklarının geri doğru kıvrılması ile ortaya çıkar ve her tohumun gerisinde 1-3cm uzunluğunda bir sap ve bu sapın üzerinde şemsiye şeklinde tüycükler bulunur. Olgunlaşan tohumları rüzgarlı havada tüycükleri alarak uzaklara taşır ve böylece Karahindibaya hemen her yerde rastlamak mümkün olur. Kökleri serçe parmak kalınlığında 10-20cm uzunluğunda ayrıca saçak şeklinde yan köklere sahiptir ve içinde süt gibi beyaz bir bitki özü mevcuttur.

Bilinen Bileşimi : Vitaminler, acı maddeler, triterpen, sterol, carotin, flavon, tanen, mineraller(bolca kalsiyum), uçucu yağlar, inulin.Yetiştiği Yerler : İtalya ve Fransa’da özel olarak yetiştirilir ve salatası yapılır. Bu özel yetiştirilen Karahindiba, yabani olarak yetişene göre oldukça büyüktür. Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetiştirmek mümkündür.
 Özellikleri : Halk hekimliğinde ilk olarak göz iltihaplarında ve hastalıklarında kullanılan ve güçlendirici, iştah açıcı, kan temizleyici, metabolizma uyarıcı, idrar söktürücü özellikleri bulunan bu bitki çeşitli alkoloidler içeriyor. Yapraklarındaki C vitamini zenginliğinden dolayı skorbütü önlüyor. FaydalarıVücuda kuvvet verir.

İdrar söktürür, idrar torbasındaki iltihaplara iyi gelir.

Böbrek taşlarını düşürür.

Karaciğer şişkinliğini giderir.

Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser.

Kullanım Şekli : Kökleri Mart-Nisan veya Ağustos-Eylül aylarında topraktan çıkarıldıktan sonra yıkanır, bir kaç parçaya keserek   güneşli ve havadar bir yerde kurutulur.Kurumuş kök parçalarından 2-3 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak suda kaynama noktasına kadar ısıtılır. Ateş kısılarak ısıtma 15-20 dakika daha sürdürülür. Böylece hazırlanan dekoksiyondan günde iki-üç kez birer bardak içilir.

Taze sürgünlerinin kırılmasıyla elde edilen süt dişleri temizler.

UYARI : Hamilelerin kullanması sakıncalıdır.

Kısa Mahmut

Diğer İsimleri : Kısacıkmahmud, Yermeşesi, Dalakotu, Teucrium, Chamaedrys, Wall germander, German dree

Botanik Bilgi : Ballıbabagiller familyasından; Haziran-Eylül ayları arasında pembe ve seyrek olarak da beyaz renkli çiçekler açan, otsu bir bitkidir. 10-30 santimetre boyundadır. Yaprakları; karşılıklı, tüylü, kenarları dişli ve küçük bir meşe yaprağı şeklindedir. Çiçekleri üst yapraklarının koltuğunda gruplar halindedir. Meyvesi küçüktür. Çiçekli bitkide uçucu bir yağ, acı maddeler, tanen, glikozitler vardır.

Faydaları

Vücuda kuvvet verir. Ateşi düşürür.

İdrar söktürür. Mesane taşlarının düşürülmesine yardımcı olur.

Aybaşı tutukluğunu giderir.

Kebere

Diğer İsimleri : Gebreotu, Kedi tırnağı, Caper berry, Capre, Capparis spinosa

Botanik Bilgi : Kendiliğinden yetişen,sürekli yeşil kalan, çatı biçiminde bir bitki. Su istemez, güneşi seven bir bitkidir ve kurak topraklarda kolayca yetişebilir. Yurdumuzda özellikle Doğu Karadeniz ve Orta Anadolu`da yetişir. Erozyon kontrolü özelliği olduğu gibi hemoroid gibi çeşitli hastalıklara da iyi gelmektedir. Çiçek açmadan tomurcuklar toplanır, tuz veya sirke içinde bekletilir ve mutfaklarda kullanmak için hazırlanılır. Salamura şekilde veya sos olarak cam şişelerde satılmaktadır. İspanya`nın ihracatının önemli bir bölümünü oluşturan bir bitkidir.

Yetiştiği Yerler : Su istemez, güneşi seven bir bitkidir ve kurak topraklarda kolayca yetişebilir. Yurdumuzda özellikle Doğu Karadeniz ve Orta Anadolu`da yetişir.

Bilinen Bileşimi : Tanen, flavon glikozidleri, karbonhidratlar.
 
Önerilen Hastalıklar : Dalak ve ciğer hastalıkları, ishal, iştahsızlık, ülser.
 
Kullanım Şekli ve dozu : 4 bardak suya meyve yada çiçek tomurcuklarından 30 gr. konulup kaynatılır. Günde 3 defa 1′er bardak içilir.

Karaçalı

Diğer İsimleri : Çalıdikeni, Sincandikeni, Karadiken, İsadikeni, Paliurus spina-christii, Rhamnaceae 

Bilinen Bileşimi : Tanen, sabit yağ, paliurin, flovan türevleri.

Faydaları

Taze yapraklarıyla yapılan lapa yara ve çıbanları iyileştirici özellik gösterir.

Pamuk ile yapılan pansuman göz iltihaplanmalarına iyi gelir.

İshal, gastrit, idrar zorluğu çekenlere fayda sağlar.

Kullanım Şekli : 4 bardak suya 50 gr. tohum konularak kaynatılır. Balla tatlandırılarak günde 3 defa yemeklerden evvel 1′er su bardağı içilir.

Kırmızı Biber

Diğer İsimleri : Guinea pepper, Fruit de piment rouge

Botanik Bilgi : Sıcağı ve bol güneşi sever. 50 ye yakın çeşidi yetiştirilmiştir. Baharat türleri kuru topraklarda daha iyi yetişir. Boyu 60 cm ye kadar uzayabilir, kazık köklü, 1 yıllık bir bitkidir. Yapraklarının büyük bölümü geniş mızrak biçimli, az bir bölümü de elips biçimli sivri uçludur. Üstleri yeşil - koyu yeşil, altları ise açık yeşildir. Olgunlaşarak kızarmış Yıllık biber (Capsicum annuum)’in kurutularak toz haline getirilmiş şeklidir. Kendine has çok hafif bir kokusu vardır. Tadı acı ve yakıcıdır.

Faydaları

Genel bir sindirim yardımcısıdır.

Mide suları üretimini teşvik eder, metabolizmayı geliştirir ve hatta gazin iyileşmesine bile yardim eder.

Şiddetli bas ağrısının tedavisinde kullanılır.

Damar tıkanıklıklarında faydası görülür.

Çayı soğuk algınlığı ve üşütmeleri için faydalıdır.

Kolestrolün düşürülmesinde yararlıdır.

Ağrı ve iltihaplanmayı iyileştirmeye yardim eder.

İştah açıcıdır.

Kebabe

Diğer İsimleri : Kübabe, Helile, Hindistaneriği, Kebabiyye, Kuyruklubiber, Cubebe, Cubeb, Cubebae fructus, Piper cubeba

Botanik Bilgi : Anavatanı Endonezya ve Çin’dir. 8-10 metre boylanabilen ,ancak budanarak yarı boyda tutulan odunsu ve boğumlu gövdeli ,tırmanıcı çok yıllık ve çalımsı bir bitkidir.Üçgensi yaprağı vardır.8-15 cm uzunluğunda başak oluşturur. Hafif etli meyveleri,önce yeşil ardından kırmızı olgunlaşırken de sararır.Bunlar karabiber tanelerinden biraz daha küçük 4-5 mm çapında buruşuk görünümlü taneciklerdir. İştah açıcı sindirim kolaylaştırıcı,mikrop öldürücü etkileri vardır.

Nerelerde Kullanılır : Genel olarak karabibere benzer şekilde kullanılır.Yemeklere (özellikle köfteye) çeşni olarak katılır..İştah açıcı sindirim kolaylaştırıcı,mikrop öldürücü etkileri vardır.

Faydaları

Solunum yolları hastalıklarında rahatlama sağlar.

Genital bölge iltihaplarını giderir.

Prostat büyümesi ve iltihabını giderir.

İdrar yolları iltihaplarına,bel soğukluğu ve idrar tutamamaya kronik nefrit ve ağrılı idrar yapmaya karşı etkilidir.

Kullanım Şekli : 1 litre suda tohumlar kaynatılarak günde 2 3 bardak içilir.

Ağız kokusu ve ses kısıklığını gideirir.

Kullanım Şekli : Tohumlar ağızda çiğnenilerek yutulur.

Karabaş Otu

Diğer İsimleri : Karabaş lavanta,  Fırkan çiçeği, Keşiş otu, Lavandula stoechas, French lavender, LavendeBotanik Bilgi : 45 - 50 cm boyunda, çalımsı, çok yıllık, tüylü bir bitkidir. Kenarları hafifçe alta doğru kıvrık, dar ve uzun yapraklıdır. Çiçekleri siyahimsi, mor renkli olup dallarının ucunda toplanmıştır. Çiçek sapları 2,5 mm den kısa olanlara stoechas, 5 - 20 mm arası olanlara da cariensiz tipi denir.
 Bilinen Bileşimi : peril alkol, geraniolmaddesi, rosmarinik asit,  cineole , antibakteriyel özellik

Faydaları

Balgam söktürücüdür.

İdrar yolları iltihaplarını giderir.

Antiseptik ve yara iyileştiricidir.

Ağrı kesicidir. Sinirsel bas ağrısı ve uykusuzluğa iyi gelir.

Sara ve astımda yatıştırıcı bir etkisi vardır.

Egzama yaralarına iyi gelir.

Sinir ve kalp kuvvetlendiricidir.

Ses telleri enfeksiyonları ve tansiyon düşürücü etkileri vardır.

Kan dolaşımını düzenleyici, kan sulandırıcı ve damar genişletici özelliklere sahiptir.

İçeriğindeki hücre bölünmelerini engelleyen peril alkol ile kansere karşı koruyucu ve tümör yok edici özelliklere sahiptir. Akciğer ve kan kanseri ve beyin tümörlerinin ilerlemesinde geciktirir; prostat, pankreas, barsak ve meme tümörlerine karşı da iyi gelir.

Kullanım Şekli : 1 litre kaynar suya 20 gr. kurutulmuş karabaş lavantası yaprak ve çiçek karışımı hesabıyla ve kaynar suyun içinde 10-15 dakikalık demlendirmeyle bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyon, günde iki-üç kez birer bardak içilir.

UYARI : Yağının dahilen yüksek miktarlarda alınması zararlıdır.

Kırlanğıç Otu

Diğer İsimleri : Kaşıntı otu, Haşiset-ül-hattaf, Hilaliye, Chelidonium majus, Celandine, Cheyidoine

Botanik Bilgi : Gelincikgiller familyasından, 30-80 cm boyunda, çok yıllık, çok çatallı bir bitkidir. Kökü parmak kalınlığında, alt yaprakları (roset yaprakları) uzun saplı kanat yapraklardan oluşur. Gövde yaprakları sapsız oturmuş vaziyette yine kanat yapraklardan oluşur. Çiçekleri; taç yaprakları dört adet, oval veya yumurta şeklinde, altın sarısı renktedir. Dalların ucundaki çiçek demetinde 4-12 çiçek bulunur. Meyveleri fasulye kapçığını andırır fakat oldukça ince ve uzun  içinde 4-6 adet yumurta şeklinde tohumları içerir. Sapı kırıldığı zaman sarı renkli bir süt akar. Zehirlidir.
Temmuz ve Ağustos?ta en yüksek oranda alkaloit içerdiğinden dolayı bu aylarda toplanmalıdır.

Faydaları

Safra, mide ve bağırsak kramplarına karşı kullanılır.

Kullanım Şekli-Çay : İki kahve kaşığı demliğe konur. Üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilir.5-10 dk demlenmesi beklenir ve sonra süzülerek içilir. 

Hepatit (sarılık), safra kesesi iltihabı, safra taşlarına karşı kullanılır.

Karaciğer iltihabı, akciğer iltihabında fayda sağlar.

İshal, melankoli, korkuya karşı kullanılır.

 Kullanım Şekli- Tentür : Kırlangıçotunun sadece kökü tentür yapımında kullanılır. Sökülen köklerinden 100 gr yıkanıp temizlendikten sonra ince ince kıyılarak bir şişeye doldurulur ve üzerine 500 ml %70′lik Etanol ilave edilir. Şişe iki günde bir çalkalanır, 6-8 hafta sonra süzülerek Tentür hazırlanır ve hazırlandıktan sonra güneş ışınlarından uzakta muhafaza etmek gerekir.

Sütü siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır.

Kazayağı

Diğer İsimleri : Amerika Solucanotu, Solucanotu, Tenyaotu, Chenopodium anthelminthicum

Botanik Bilgi : Ispanakgiller familyasından; bir veya çok yıllık bir bitkidir.Yetiştiği toprağa göre çok farklı renk tonlarına sahip olabilir. Kazayağıotu bazen yeşil, bazen esmer, bazen de kırmızımsı renkte olabilir. Yaprakları değişken sıraya dizilmiş olup her yaprağın dibinden bir dal çıkar. Alt yaprakları kısa saplı, üst yaprakları sapsız gövdeye oturmuş olup, geniş bir mızrak şeklinde, kenarları kertikli, yeşil, esmer veya kahverengimsi renkte olabilir. Çiçekleri bitkinin üst kısmındaki yaprak diplerinden çıkan saplar üzerinde oldukça çok çiçeğin dizilmesi ile oluşmuştur ve yeşil, esmer ve kızıl renklerde olabilir.Toplanması Saklanması :Kazayağıotunun üst kısımları kesilerek toplanır, kurutulur ve kaldırılır.Faydaları

Başta bağırsak solucanları, tenyalar ve bağırsak kurtlara karşı kullanılır.

Kullanım Şekli : Toprak üstündeki kısımlarından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağa (Oleum chenopodii), “Kazayağı esansı / Kenepod esansı” denir.  Eskiden bu bitkinin çayı içilirken günümüzde artık esansı kullanılmaktadır. Bağırsak solucanlarını düşürmek için çocuklara ( 5 -10 yaşındaki çocuğa) 10 damla ve yetişkinlere 20 damla eter yağı verilir. Eter yağı kesme şekere  damlatılarak verilir. Aradan 1-2 saat geçtikten sonra hastaya bir yemek kaşığı hintyağı içirilir. 
 

UYARI  : Aşırı dozda alınmamalıdır. Tarife uyulmazsa kalıcı hasarlar meydana getirebilir.

Kantaron

Diğer İsimleri : Sarı kantaron, Binbirdelikotu, Kılıçotu, Kanotu,  Hypericum perforatum, Centaury
 

Botanik Bilgi : Çentiyangillerden, bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. 30 - 80 cm yükseklikte, tüysüzdür.Yarıya kadar tek gövde dik, dört köşeli, tüysüz, yarıdan sonra oldukça çok sık çatallıdır. Alt yaprakları yere yapışık, rozet şeklinde, gövde yaprakları uzun bir yumurta şeklinde, ucu sivri, gövdeye oturmuş iki adet karşılıklı bir sonraki ile çapraz, kenarları hafif kalkık ve en üstteki yaprakları ise mızrak şeklindedir. Çiçekleri dallarının ucunda, 5 parçalı, parlak sari renkli ve kenarları siyah tüylüdür. Boyları 8 - 15 mm arasındadır.Yapraklar ışığa karşı tutulduğunda parlak noktacıklar halinde yağ guddeleri görülür. Binbirdelik ismi de buradan gelmektedir.

Bilinen Bileşimi :Reçine, pektin, kolin, zamk, hyperin, gensiopikrin, eritramin, eterik yağ, eritrosentaurin, nikotin asidi, protopsevdohiperisin, hiperikodehidrodiantron, rutinkversitin, frangulaemodinantranol, psevdohiperisin.

Toplanması : Sari kantaron haziran sonuna doğru çiçeklenmeye başladığında, yerden 5cm yukarıdan kesilerek bağ yapılan gölgede, havalı bir yerde kurutularak kaldırılır veya taze olarak tentür yapımında kullanılır.

Faydaları

• Sinirsel kaynaklı kekemeliklerde iyi neticeler verir.
• Menepoz sıkıntılarına karşı rahatlatma yapar.
• Adet sancılarını hafifletir, kas gevşetici etkisi vardır.
• İshale karşı çok etkindir.
• İyi bir balgam söktürücüdür.
• Soğuk algınlığına iyi gelir.
  Gribi iyileştirmede faydalıdır.

Kullanım Şekli : Çay:Bir tatlı kaşığı ince kiyim bitki 1 bardak su içinde kaynama derecesine ısıtılıp ocaktan alinarak5 dakika kadar üstü kapalı olarak demlenir.

• Hafif ve orta dereceli depresyonlarda oldukça yararlıdır.
• Korku, gerginlik, uykusuzlukta da iyi neticeler verir.
• Uykuda idrar kaçırma da genellik sinirsel kaynaklı olmasından dolayı tedavide iyi neticeler verir.

Kullanım Şekli : Tentür:Geniş ağızlı bir şişenin 1/5 ine kadar ince kiyim, çiçeklenme safhasında toplanılmış bitki konulur ve üzerine 4/5 ine kadar 35 - 40 derecelik alkol - su karışımı veya votka yahut da kanyak eklenir.
İki hafta kadar, arada sırada çalkalanarak bekletilir. İyice süzülerek ağzı sıkıca kapanabilen koyu renkli şişelerde saklanır.

• Masaj yapılarak sürülürse romatizma ve siyatik ağrılarında, sırt ve bel ağrılarında çok iyi netice verir.
• Her türlü yanık ve güneş yanıklarında faydalıdır
• Karni ağrıyan bebeklerin karin ağrısını giderir.
• Sinirsel mide agrılarına karşı içilerek de kullanılabilir.
• Ses kısıklığına kantaron yağı kompresi iyi gelir.
• Boyun kaslarındaki gerginliklere sürülerek masaj yapılırsa iyi gelir.
• Zona hastalığında kantaron yağı iyi gelir.

Kullanım Şekli : Yağı: Güneşli havada toplanan genç çiçekler, hafifçe ezilerek şeffaf bir cam kavanozun boğazına yakın bölümüne kadar doldurulur, üstüne sızma zeytin yağı eklenir ve mayalanma süreci tamamlanana kadar 3 - 4 gün ağzı açık olarak güneşte bekletilir. Takriben 100 gr. Çiçek; 250 gr. zeytin yağı oranında. Sonra kapağı kapalı bir şekilde, arada bir çalkalanılarak 4 - 5 hafta bekletilir. Çok güzel bir kırmızı (kırmızı kantaron kullanılır ) renk alan yağ iyi bir şekilde süzülerek koyu renkli şişelerde çok sıcak olmayan bir ortamda saklanarak 2 - 3 yıl kullanılabilir.

Kırkdamar Otu

Diğer İsimleri : Zat-ül-ilkah-ı hafiye, Cryptogamae, Cryptogamia, Plantes cryptogames

Botanik Bilgi : Damarlıçiçeksiz bitkilerdendir. 100 kadar çeşidi vardır. Kibritotları, At-kuyrukları ve eğreltiotları bu familyadandır. Yol kenarlarında ve kumlu topraklarda yetişirler.

Faydaları

Burun kanamasını keser. Kesiklerde ve çıbanda faydalıdır.

Balla karıştırılıp yenecek olursa, nefes darlığını giderir.

Yaraları iyileştirir. Kandaki şeker miktarını düşürür.

Kaynanadili

Diğer İsimleri : Opuntia, Cactus, Cactus opuntia

Botanik Bilgi : Atlasçiçeğigiller familyasından; bir çeşit bitkidir. En önemli türü Hindinciri (Opuntia leucotricha) dir. “Nopal zamkı” elde edilir.

Faydaları

Dizanteri ve ishali keser.